SHERHOI USTOD RUDAKI Рубоиёт

1
Дар раҳгузари бод чароғе, ки турост,
Тарсам, ки бимирад аз фароғе, ки турост.
Бӯйи ҷигари сухта олам бигирифт,
Гар нашнидӣ, зиҳӣ димоғе, ки турост.

2
Бо он ки дилам аз ғами ҳаҷрат хун аст,
Шодӣ зи ғами туам зи ғам афзун аст!
Андеша кунам ҳар шабу гӯям, ё раб,
Ҳиҷрон-ш чунин аст, висолаш чун аст?

3
Ҷойе, ки гузаргоҳи дили маҳзун аст,
Он ҷо ду ҳазор найза болои хун аст.
Лайлисифатон зи ҳоли мо бехабаранд,
Маҷнун донад, ки ҳоли Маҷнун чун аст!

4
Дил хаставу бастаи мусалсалмӯйест,
Хунгаштаву куштаи бути ҳиндуест.
Суде накунад насиҳатат, эй воиз,
Ин хонахароб турфа якпаҳлуест.

5
Тақдир, ки ба куштанат озарм надошт,
Бар ҳусну ҷавони-т дили нарм надошт.
Андар аҷабам зи ҷонситон, к-аз чу туе
Ҷон бистуду аз ҷамоли ту шарм надошт.

6
Чашмам зи ғамат ба ҳар ақиқе, ки бисуфт,
Бар чеҳра ҳазор гул зи розам бишкуфт.
Розе, ки дилам зи ҷон ҳамедошт нуҳуфт,
Ашкам ба забони ҳол бо халқ бигуфт.

7
Бе рӯйи ту хуршеди ҷаҳонсӯз мабод,
Ҳам бе ту чароғи оламафрӯз мабод!
Бо васли ту касс чу ман бадомӯз мабод,
Рӯзе, ки туро набинам он рӯз мабод!

8
Зулфаш бикашӣ, шаби дароз андозад,
В-ар бикшойӣ, ҷангали боз андозад,
В-ар печу хамаш зи якдигар бикшоянд,
Доман-доман мушки Тароз андозад.

9
Чун субҳ алам зад ба ҳисомат монад,
Чун якшаба шуд моҳ, ба ҷамоат монад!
Тақдир ба аспи тезгомат монад,
Рӯзӣ ба ато додани омат монад!

10
Ҷуз ҳодиса ҳаргиз талабам кас накунад,
Як пурсиши гарм ҷуз табам касс накунад
В-ар ҷон ба лаб оядам ба ҷуз мардуми чашм
Як қатраи об бар лабам кас накунад.

11
Номат шунавам, дил зи фараҳ зинда шавад,
Ҳоли ман аз иқболи ту фархунда шавад.
В-аз ғайри ту ҳар ҷо сухан ояд ба миён,
Хотир ба ҳазор ғам пароканда шавад.

12
Омад барии манн. Кӣ? Ёр. Кай? Вақти саҳар.
Тарсанда зи кӣ? Зи хасм. Хасмаш кӣ? Падар!
Додам-ш ду бӯса. Бар куҷо? Бар лаби тар!
Лаб буд? На! Чӣ буд? Ақиқ! Чун буд? Чу шакар!

13
Ҳон ташнаҷигар, маҷӯй з-ин боғ самар,
Бедистонест ин риёзи ба ду дар!
Беҳуда мамон, ки боғбонат ба қафост,
Чун хок нишаста гиру чун бод гузор!

14
Чун кушта бибинам ду лаб гашта фароз
В-аз ҷон диҳӣ ин қолаби фарсуда ба оз.
Бар болинам нишину мегӯй ба ноз,
К-ай кушта туро ману пушаймон шуда боз!

15
Дар ҷустани он нигори пуркинаву ҷанг
Гаштем сарпойи ҷаҳон бод дили танг.
Шуд даст зи кору монд пой аз рафтор,
Ин баски ба сар задаему он баски ба санг!

16
Бар ишқи туям на сабр пайдост, на дил,
Бе рӯйи туям на ақл бар ҷост, на дил!
Ин ғам, ки марост кӯҳи қоф аст, на ғам,
Ин дил ки турост, санги хорост, на дил!

17
Воҷиб набувад ба кас-бар афзолу карам,
Воҷиб бошад, ҳаройина, шукри ниъам,
Тақсир накард хоҷа бар новоҷиб,
Ман бар воҷиб чи гуна тақсир кунам?!
18
Юсуфрӯйе, к-аз ӯ фиғон кард дилам,
Чун дасти занони мисриён кард дилам.
З-оғоз ба бӯса меҳрубон кард дилам,
Имрӯз нишонаи ғамон кард дилам!

19
Дар пеши худ он нома чу булклиа ниҳам,
Парвин зи сиришки дида бар ҷома ниҳам,
Дар посухи ту чу даст бар хома ниҳам,
Хоҳам, ки дил андар шикани нома ниҳам.
20
Дар манзили ғам фиканда мафраш моем
В-аз оби ду чашм дил пуроташ моем,
Олам чу ситам кунад, ситамкаш моем,
Дастихуши рӯзгори нох(в) аш моем.

21
Рӯят дарёи ҳусну лаълат марҷон,
Зулфат анбар, садаф даҳан, дур дандон,
Абрӯ каштию чини пешонӣ мавҷ,
Гирдоби бало ғабғабу чашмат тӯфон.

22
Дар ишқ чу Рӯдакӣ шудам сер аз ҷон
В-аз гиряи хунин мижаам шуд марҷон.
Алқисса, ки аз дасти азоби ҳиҷрон
Дар оташи рашкам дигар аз дӯзахиён!

23
Дидор ба дил фурӯхт, нафрӯхт гарон,
Бӯса ба равонфурӯшаду ҳаст арзон!
Оре, ки чу моҳ бувад бозаргон.
Дидор ба дил фурӯшаду бӯса ба ҷон!

24
Аз ҳаҷри маҳи рухи ту, эй мояи ҷон,
Пурдур карданд чун даҳони ту ҷаҳон.
Аз нохуни даст хаста кардам дилу ҷон,
Фарёдраси ғамат на ин буду на он.

25
Ай аз гули сурх рангбирбудаву бӯ,
Ранг аз пайи рух рабуда, бӯ аз пайи мӯ!
Гулранг шавад, чу рӯй шӯйӣ, ҳама ҷӯ,
Мушкин гардад, чу мӯ фишонӣ ҳама кӯ!

26
Аз нолаи пири хонакоҳ аз ғами ту,
В-аз гиряи тифли бегуноҳ аз ғами ту,
Афғони хурӯси субҳгоҳ аз ғами ту,
Оҳ аз ғами ту, ҳазор оҳ аз ғами ту!

27
Чархи каҷабоз то ниҳон сохт каҷа,
Бо неку бади дойира дар бохт каҷа.
Ҳангоми шаб гузашту шуд қисса тамом,
Толеъ ба кафам яке наяндохт каҷа!

28
Зулфат дидам сар аз чамон печида
В-андар гули сурхи арғавон печида,
Дар ҳар банде ҳазор дил дар бандаш,
Дар ҳар пече ҳазор ҷон печида!

29
Чун кори дилам зи зулфи ӯ монд гиреҳ,
Бар ҳар раги ҷон сад орзу монд гиреҳ.
Уммед зи гиря буд афсус, афсус,
К-он ҳам шаби васл дар гулӯ монд гиреҳ!

30
Аз Каъба калисёнишинам кардӣ,
Охир дар куфр беқаринам кардӣ!
Баъд аз ду ҳазор саҷда дар даргаҳи дӯст,
Эй ишқ, чи бегона зи динам кардӣ!

31
Гар бар сари нафси худ амирӣ, мардӣ!
Бар кӯру кар ар нуқта нагирӣ, мардӣ!
Мардӣ набувад фитодаро пой задан,
Гар дасти фитодае бигирӣ, мардӣ!

32
Он харпадарат ба дашт хошок задӣ,
Момот дафи дурӯя чолок задӣ.
Он бар сари гӯрҳо таборак хондӣ.
В-ин бар дари хонҳо табурок табурок задӣ.

33
Дил сер нагардад зи бедодгарӣ,
Чашм об нагардад, чу бар ман нигарӣ
Ин турфа, ки дӯсттар зи ҷонат дорам,
Бо он ки зи сад ҳазор душман батарӣ!

34
Бо дода қаноъат куну бод од бизӣ!
Дар банди такаллуф машав, озод бизӣ!
Дар беҳ зи худе назар макун, ғусса махур,
Дар кам зи худе назар куну шод бизӣ!

35
Ҳон, Рӯдакӣ, аз қайди ғам озод бизӣ!
Бо хотири хурраму дили шод бизӣ!
Вайронии худ мангару ободии даҳр,
Вайронии даҳр бину обод бизӣ!

36
Нарафта ба шаҳроҳи васлат гоме,
Ноёфта аз ҳусну ҷамолат коме,
Ногоҳ шунидам зи фалак пайғоме,
К-«аз хумми фироқ нӯш бодат ҷоме!»
КАЛИЛА ВА ДИМНА

Муқаддама

Ҳар киро эзад-ш лахте ҳуш дод,
Рӯзгор ӯро басанда устод.
Ҳар ки н-омухт аз гузашти рузгор,
Низ н-омӯзад зи ҳеҷ омузгор.

То ҷаҳон буд аз сари Одам фароз,
Касс набуд аз рози дониш бениёз.
Мардумони бихрад андар ҳар замон,
Рози донишро бо ҳар гунна забон
Гирд карданду гиромӣ доштанд,
То ба санг андар ҳаме бингоштанд.
Дониш андар дил чароғи равшан аст,
В-аз ҳама бад бар тани ту ҷавшан аст…
Ҳеҷ ганҷе нест аз фарҳанг беҳ,
То тавонӣ рав Туву ин ганҷ неҳ.

Боби Барзӯяи табиб

Аз ҳамолон в-аз бародар ман фузун,
З-он ки манн умедворам низ юн.

Боз кард аз хоб занро нарму х(в)аш,
Гуфт: «дуздонанду омад ройпаш».

Шав бад-он кунҷ андарун ҳумме биҷӯй,
Зери ӯ самчест берун шав бад-ӯй.

Марди муздур андар оғозид кор,
Пеши ӯ дастон ҳамезад бе киёр.

Чоҳ пуркарбосаву пуркаждумон,
Хӯрди эшон пӯсти рӯйи мардумон.Синдбоднома

Хашмаш омад-шу ҳамон гаҳ гуфт: век!
Хост, к-ӯро барканад аз дида кек.

Он гурунҷу он шакар бардошт пок,
В-андар он дастори он зан баст хок.
Он зан аз дуккон фуруд омад чу бод,
Пас фаларзангаш ба даст андар ниҳод.
Шӯй бикшод он фаларзаш, хок дид,
Кард занро бонгу, ай палид!

Май гусро андар такуки шоҳвор,
Хур ба шодӣ рӯзгори навбаҳор.

Гуфт, ҳангоми яке шаҳзода буд,
Гавҳарию пурҳунар, озода буд.
Шуд ба гармоба дарун як рӯз ғушт,
Буд фарбеҳу калону хубгӯшт.

Чунки занро дид луч, кард умтулам,
Ҳамчу оҳан гашту надод эч хам.

Гунбаде наҳмор бар бурда баланд,
Н-аш сутун аз зеру н-аз барсӯш банд.

Бонги зилла кар бихоҳад кард гӯш,
В-эч н-осояд ба гармо аз хурӯш.
Барзанад овоз ду нонак ба даст,
Бонги «ду нонак» сечанд овой ҳаст.

Нони он мудхил зи бас зиштам намуд,
Аз пайи хӯрдан гувориштам набуд.

Аспяле омад он гаҳ нарм-нарм,
То барад маар аспро ӯ гарм-гарм.

Пас шитобон омад инак пирзан,
Рӯй як сӯ коға карда хештан…
То ба хона бурд занро бод илом,
Шодмона зан нишасту шодком..
Андар омад мард ба зан чарб-чарб,
Гандапир аз хона берун шуд ба тарб.

Шоҳ дигар рӯз боғ орост хуб
Тахтҳо бинҳоду баргустурд буб.

Гурбузони шаҳр бо ман тохтанд,
Ман надонистам чи танбул сохтанд!

Гуфт, хез акнуну сози раҳ бисеч,
Рафт бояд-т, ай писар, мамғаз ту ҳеҷ.

Кард рӯбаҳ юзворӣ як зағанд,
Хештанро з-он миён берун фиканд.

* * *

Меҳр дидам, бомдодон чун битофт,
Аз Хуросон сӯйи Ховар мешитофт.
Нимрӯзон бар сари мо баргузашт,
Чун ба Ховар шуд зи мо нодид гашт.

Аз Хуросон бардамад товусваш,
Сӯйи Ховар мешитобад шоду каш.

Ахтаронанд осмон-шон ҷойгоҳ,
Ҳафт тобанда давон дар дуву доҳ.

К-офтоб ояд ба бахшаш зӣ Бара,
Рӯйи гетӣ сабз гардад яксара.

Чун даромад он кадевар марди зафт,
Бел ҳишту доскола баргирифт.

Омад ин шабдиз бо марди хароҷ
Дар биҷунбонид бо бонгу талоҷ.

Дасту кафу пойи пирон пуркалахч,
Риши пирон зард аз бас дуди нахч.

Киштие бар обу каштибон-ш бод,
Рафтан андар водие, яксон ниҳод.
На хала бояд-шу на ангехтан,
На зи каштӣ биму на з-овехтан.

Чунки моланда ба ӯ густоҳ шуд,
Дар дурустӣ омаду дарвох шуд.

Рӯзи ҷастан тозиён ҳамчун наванд,
Рӯзи дан чун шастсола судманд.

Сурхии хафча нигар аз сурхбед,
Муъсафаргун пӯшиши ӯ, худ сафед

Сар фурӯ бурдам миёни обх(в)ар,
Аз фурунҷи ман-ш хашм омад магар.

Аз ту дорам ҳарчи дар ханур,
В-аз ту дорам орду гандум дар канур.

В-аз чаковак нӯф бинӣ растахез,
Дашт баргирад бад-он овойи тез.

Оташе биншонад аз тан тафту тез,
Чун замоне бигзарад гардад гимез.

Чун гули сурх аз миёни пилғӯш,
Ё чу зарин гӯшвор аз хуб гӯш.

Мӯйи сар чағбуту ҷомари нок,
Аз бурнсӯ боди сарду бимнок.

Аз даҳони ту ҳамеояд ғашок.
Пир гаштӣ рехт мӯят аз ҳабок

Зад кулӯхе бар ҳабоки он фажок,
Шуд ҳабоки ӯ ба кирдори мағок

Аблаҳу фарзандро фарҷом хок,
Ҷойгоҳи ҳарду андар як мағок!

Думи саг бинӣ або бадфузи саг,
Хушк гашта, к-аш наҷунбад ҳеҷ раг!

Истода дидам он ҷо дузду ғул
Рӯй зишту чашмҳо ҳамчун дуғул.

Гар дирам дорӣ газан орад ба дин,
Бифкан ӯро гурми дарвешӣ гузин.

Токи зар, бинӣ, шуда динор гумм,
Пар ниёни сабзи ӯ зангоргум

Гуфт: «фардо наштар орам пеши ту,
Худ биёҳанҷам ситем аз реши ту».

Аз ҳама некиву хубӣ дорад ӯ,
Модавар бар кори хеш ар дорад ӯ!

Рӯйи ҳар як чун дуҳафта гирд моҳ,
Ҷомашон ғуфа, самуришон кулоҳ.

Кош он гӯяд, ки бошад беш неҳ,
Бар яке бар чанд бифзояд фареҳ.

Санҷиди челон ба ду нима шуда,
Нуқтаи сурма ба ӯ як-як зада.

Беҳтарин ёрону наздикон ҳама
Назди ӯдорам ҳамеша андама.

Пас биавборид ишонро ҳама,
Нешубонро ҳишт зинда, не рама.

Ҳаст аз мағз сарат, ай мангула,
Ҳамчу рашт монда тиҳӣ аз кашкула!

Обканде дуру бас торик ҷой,
Лағж –лағжон чун дар ӯ бинҳанд пой.

Гуфт, риман марди хоми лакдирой,
Пеши он фартут пири жожхой.

Чун яке жағбут пистонбанди ӯй,
Шир дӯшӣ з-ӯ ба рӯзе дусабӯй!

Хуму хумбаҳ пур, зи андӯҳ дил тиҳӣ,
Заъфарону наргису беду биҳӣ!Қасоид, тағаззул, қитъа ва
пораҳои бозмонда аз онҳо

1
Ба ҳақ нолам зи ҳаҷри дӯст зоро,
Саҳаргоҳон чу бар гулбун ҳазоро.
Қазо гар доди манн настонад аз ту,
Зи сӯзи дил бисӯзонам қазоро.
Чу ориз барфурӯзӣ мебисӯзам қазоро.
Чу манн парвона бар гирдат ҳазоро.
Нагунҷам дар лаҳад, гар з-он ки лахте,
Нишинӣ бар мазорам сӯгворо…
Ҷаҳон ин асту чуни наст, то буд
Ва ҳамчунин бувад инанд боро!
Ба як гардиш ба шоҳаншоҳӣ орад,
Диҳад дайҳиму тоҷу гӯшворо…
Ту-шон зери замин фарсуда кардӣ,
Замин дода маар эшонро зағоро.
Аз он ҷонбӯз лахте хуни раз деҳ,
Сипарда зери пой андар сипоро!

2
Гирифт хоҳам зилфини анбарини туро,
Ба бӯса нақш кунам барги ёсамини туро.
Ҳар он замин, ки ту як роҳ бар ӯ қадам биниҳӣ,
Ҳазор саҷда барам хоки он замини туро.
Ҳазор бӯса диҳам бар сиҳои номаи ту
Агар нагирам рӯзе манн остини туро.
Агарчи хомуш мардум, ки шеър бояд гуфт.
Зуфони манн ба равӣ гардад офарини туро.

3
Пӯпак дидам ба ҳаволи Сарахс,
Бонгак бар бурда ба абр андаро.
Чодараке дидам рангин бар ӯ,
Ранг басе гунна бар он чодаро!

4
Ҷаҳоно, чӣ бинӣ ту аз баччагон,
Ки гаҳ модарӣ, гоҳ модандаро!
На подир бояд туро на сутун,
На девори хишту на з-оҳан даро!

5
Касс фиристод ба сирр-андар айёр маро,
Ки макун ёд ба шеър-андар бисёр маро.
Ин фажапир зи баҳри ту маро хор гирифт,
Бираҳонод аз ӯ эҷади ҷаббор маро.

6
Гар манн ин дӯсти ту бибарам то лаби гӯр,
Бизанам наъра, валекин зи ту бинам ҳунаро.
Асари мир нахоҳам, ки бимонад ба ҷаҳон,
Мир хоҳам, ки бимонад ба ҷаҳон-дар асаро…
Ҳар киро, рафт, Хаме бояд рафта шумриш,
Ҳар киро, мурд, ҳаме бояд мурда шумаро!

7
Ба номи неки ту, хоҷа, фирефта нашавам,
Ки номи неки ту дом асту зарқ маар нонро.
Кассе, ки дом кунад номи нек аз пайи нон,
Яқин бидон, ки дом аст нон-ш маар ҷонро!

8
Дило, то кай ҳаме ҷӯйӣ маниро
Чӣ дорӣ дӯст ҳарзи душманеро?!
Чаро ҷӯйи вафо аз бевафое,
Чӣ кӯбӣ беҳуда сард оҳанеро?!
Ай савсанбуногӯше, ки дорӣ
Ба рашки хештан ҳар савсанеро,
Яке з-ин барзани нороҳ бар шав,
Ки дар оташ нишонӣ барзанеро.
Дили манн арзане, ишқи ту кӯҳе,
Чӣ сойӣ зери кӯҳе арзанеро?!
Бубахшо, моҳи манн, бар манн бубахшо,
Макуш дар ишқ хира чун манеро!
Бие, инак нигаҳ кун Рӯдакиро,
Агар беҷон равон хоҳӣ танеро.

9
Бо ошиқон нишину ҳама ошиқӣ гузин,
Бо ҳар кӣ нест ошиқ, кам кун қариниё.
Бошад гаҳи висол бибинанд рӯи дӯст,
Ту низ дар миёнаи эшон бибиниё.
То андар он миёна, ки бинанд рӯи ӯ,
Ту низ дар миёнаи эшон нишиниё!
……………………………………………
Ошиқ намой хештан, арчи ҳазиниё.

10
Омад баҳори хуррам бо рангу бӯйи тиб,
Бо сад ҳазор нузҳату оройиши аҷиб.
Шояд, ки марди пир бад-ин гаҳ шавад ҷавон,
Гетӣ бадил ёфт шабоб аз пайи машиб.
Чархи бузургвор яке лашкаре бикард,
Лашкара-ш абри тираву боди сабо – нақиб.
Наффот – барқи равшану тундар-ш таблзан,
Дидам ҳазор хайлу надидам чунин маҳиб.
Он абр бин, ки гиряд чун марди сӯквор
В-он раъд бин, ки нолад чун ошиқи кайиб.
Хуршедро зи абр дамад рӯй гоҳ-гоҳ,
Чунон ҳисорие, ки гузар дорад аз рақиб.
Якчанд рӯзгор ҷаҳон дардманд буд,
Беҳ шуд, ки ёфт бӯйи саман, бодро табиб.
Борони мушкбӯй биборид нав ба нав
В-аз барф пеш ҳамедошт, гул гирфт,
Ҳар ҷӯяк, ки хушк ҳаме буд, шуд ратиб.
Тундар миёни дашт ҳаме бод бардамад,
Барқ аз миёни абр ҳаме баркашад қазиб.
Лола миёни кишт бихандад ҳаме зи дур,
Чун панҷаи аруси ба ҳинно шуда хазиб.
Булбул ҳаме бихонад дар шохсори бед,
Сор аз дарахти сарв маар ӯро шуда муҷиб.
Сулсула ба сарвбун бар бо нағмаи куҳан,
Булбул ба шохи гул бар бо лаҳнаки ғариб.
Акнун хуред бодаву акнун зийед шод,
К-акнун барад насиб ҳабиб аз бари ҳабиб.
соқӣ гузину сабзаву май хур ба бонги зер,
К-аз кишт сор ноладу аз боғ андалеб.
Ҳарсанд навбаҳори ҷаҳон аст ба чашм хуб,
Дидори хоҷа хубтар, он меҳтари ҳасиб…

11
Гули садбаргу мушку анбару себ,
Ёсамини сапеду мӯрди базеб.
Ин ҳама яксара тамом шудааст,
Назди ту, эй бути мулукфириб!
Шаби ошиқ-т лайлатурқадр аст,
Чун ту берун кунӣ Рух аз ҷилбеб.
Ба хиҷоб андарун шавад хуршед,
Гар ту бардорӣ аз ду лола ҳиҷеб.
В-он занахдон ба себ монад рост,
Агар аз мушк холл дорад себ!

12
Рӯдакӣ чанг баргирифту навохт,
Бода андоз, к-ӯ суруд андохт!
В-он ақиқан майе, ки ҳар кӣ бидид,
Аз ақиқи гудохта нашнохт.
Ҳарду як гавҳаранд, лек ба табъ
Ин бияфсурду он дигар бидохт.
Нобисуда ду даст рангин кард,
Ночашида бо торак андар тохт.

13
Бо хирадуманд бевафо бувад ин бахт,
Хештани хешро бикӯш ту як лахт.
Бихуру бидеҳ, куҷо пушаймон набвад,
Ҳар кӣ бихӯрду бидод, аз он чӣ билфахт.

14
Ба саройи сипанҷ меҳмонро,
Дил ниҳодан ҳамешагӣ на равост.
Зери хок андарун-т бояд хуфт,
Гарчи акнун-т хоб бар дебост.
Бо касон буданат чи суд кунад,
Ки ба гӯр андарун шудан танҳост!
Ёри ту зери хок мӯру магас,
Чашм бикшо, бибин, кунун пайдост!
Он ки зулфину гесӯят пирост,
Гарчи динор ё дирам0ш баҳост,
Чун туро дид зардгуна шда,
Сард гардад дилаш, на нобиност.

15
Имрӯз ба ҳар ҳоле, Бағдод Бухорост,
Куҷо мири Хуросон аст, пирӯзӣ он ҷост.
Соқӣ, ту бидеҳ бодаву мутриб ту бизан рӯд,
То май хурам имрӯз, ки вақти тараби мост.
Май ҳасту дирам хасту бути лоларухон ҳаст,
Ғам нест в-агар ҳаст, насиби дили аъдост.

16
Замона панде озодвор дод маро,
Замона, чун нигарӣ, сар ба сар ҳама панд аст.
Ба рӯзи неки касон, гуфт, то ту ғам нахӯрӣ,
Басо касо, ки ба рӯзи ту орзуманд аст.
Замона гуфт маро: «Хашми хеш дар нигоҳ,
Киро забон на ба банд аст, пой дар банд аст».

17
Ин ҷаҳон пок хобкирдор аст,
Он шиносад, ки дил-ш бедор аст.
Некии ӯ ба ҷойгоҳи ба даст,
Шодии ӯ ба ҷойи темор аст.
Чӣ нишинӣ бад-ин ҷаҳон ҳамвор,
Ки ҳама кори ӯ на ҳамвор аст!
Куниши ӯ на хубу чеҳраш хуб,
Зишткирдору хубдидор аст!

18
Ба хирасар шумард серхӯрда гуруснаро,
Чунончи дарди касон бар дигар кассе хор аст.
Чу пӯстӣ рӯбаҳ бинӣ ба хони вотгарон,
Бидон ки туҳмати ӯ дунбаи ба шудёр аст!

19
Он саҳни чаман, ки аз дами дай,
Гуфтӣ думи гург ё паланг аст.
Акнун зи баҳори монавитабъ
Пурнақшу нигор ҳамчу Жанг аст…
Бар каштии умр такя кам кун,
К-ин Нил нишемини наҳанг аст.

20
Охири ҳар касс аз ду берун нест,
Ё бар озурданист, ё заданист.
На ба охир ҳама бифарсояд?
Ҳар ки анҷомрост, фарсуданист! 21
Чун теғ даст орӣ, мардум натавон кушт,
Наздики худованд бадӣ нест фаромушт.
Ин теғ на аз баҳри ситамгорон карданд,
Ангур на аз баҳри набиз аст ба чархушт.
Исо ба раҳе дид, яке кушта фитода,
Ҳайрон шуду бигирфт ба дандон сари ангушт,
Гуфто, ки «киро куштӣ, то кушта шудӣ зор?
То боз кӣ ӯро бикушад, он ки туро кушт?»
Ангушт накун ранҷа ба дар кӯфтани кас,
То касс нукунад ранҷа ба дар кӯфтанат мушт.Меҳтарони ҷаҳон ҳама мурдаанд
Маргро сар ҳам фурӯ кардаанд.
Зери хок андарун шуданд онон
Ки ҳама кӯшкҳо баровардаанд.
Аз ҳазорон ҳазор неъмату ноз
На ба охир ба ҷузъ кафан бурдаанд!
Буд аз неъмат он чи пӯшиданд
В-он чи додану он чиро хӯрдаанд.45
Маро бисуду фурӯ рехт ҳарчи дандон буд,
Набуд дандон, ло, бал чароғи тобон буд.
Сапеди симрада буду дурру марҷон буд,
Ситораи саҳарӣ буду қатра борон буд!
Яке намонд кунун з-он ҳама, бисуду бирехт
Чӣ наҳс буд, ҳамоно ки наҳси Кайвон буд!
На наҳси Кайвон буду на рӯзгори дароз,
Чӣ буд? Ман-т бигӯям: қазои Яздон буд.
Ҷаҳон ҳамеша чу чашмест гирди гардон аст,
Ҳамеша то бувад ойин-ш, гирд гардон буд.
Ҳамон, ки дармон бошад, ба ҷойи дард шавад
Ва боз дард ҳамон, к-аз нахуст дармон буд.
Куҳан кунад ба замоне, ҳамон куҷо нав буд
Ва нав кунад ба замоне ҳамон, ки хулқон буд.
Басо шикаста биёбон, ки боғи хуррам буд
Ва боғи хуррам гашт он куҷо биёбон буд
Ҳаме чи донӣ эй моҳрӯйи ғолиямӯй,
Ки ҳоли банда аз ин пеш бар чӣ сомон буд?!
Ба зулфи ҷавгон нозиш ҳамекунӣ ту бад-ӯ
Надидӣ он гаҳ ӯро, ки зулфҷавгон буд.
Шуд он замона, ки рӯяш ба сони дебо буд
Шуд он замона, ки мӯяш басони қатрон буд!
Чунонки хубӣ меҳмону дӯст буд азиз,
Бишуд, ки боз наёмад, азиз меҳмон буд.
Басо нигор, ки ҳайрон будӣ бад- ӯ -дар чашм,
Ба рӯйи ӯ-дар чашмаш ҳамеша ҳайрон буд.
Шуд он замона, ки ӯ шод буду хуррам буд,
Нишоти ӯ ба фузун буду ғам ба нуқсон буд.
Ҳаме хариду ҳаме сахт бешумор гирам,
Ба шаҳр ҳар кӣ яке турки норпистон буд.
Басо канизаки неку, ки майл дошт бад- ӯ,
Ба шаб зи ёрии ӯ назди ҷумла пинҳон буд.
Ба рӯз чунки наёраст шуд ба дидани ӯ,
Ниҳеби хоҷаи ӯ буду бими зиндон буд.
Набиди рӯшану овози хубу рӯйи латиф
Куҷо гардон буд, зӣ манн ҳамеша арзон буд.
Ҳамеша шоду надонистаме, ки ғам чӣ б-вад,
Дилам нишоту тарабро фарох майдон буд.
Дилам хизонаи пурганҷ буду ганҷ сухан,
Нишонаи номаи мо меҳру шеър унвон буд.
Басо дило, ки басони ҳарир карда б шеър,
Аз он сипас, ки ба кирдори сангу сандон буд.
Ҳамеша чашмам зӣ зулфакони чобук буд,
Ҳамеша гӯшам зӣ мардуми сухандон буд.
Иёл не, зану фарзанд не, маъунат не,
Аз ин ҳама танам осуда буду осон буд.
Ту Рӯдакиро, ай фағ, кунун ҳамебинӣ
Бад-он замона надидӣ, ки инчунинон буд.
Бад-он замона надиди, ки зӣ чаман рафтӣ,
Сурудгӯён, гуфти ҳазордастон буд!
Шуд он замона, ки ӯ унсирдмардон буд,
Шуд он замона, ки ӯ пешкори мирон буд.
Ҳамеша шеъри варо зи мулк девон аст,
Ҳамеша шеъри варо зи мулки девон аст.
Шуд он замон, ки шеъраш ҳама ҷаҳон бинвашт,
Шуд он замона, ки ӯ шоири Хуросон буд.
Куҷо ба гетӣ будаст номвар деҳқон,
Маро ба хонаи ӯ сим буду ҳумлон буд.
Киро бузургию неъмат зи ину он будӣ,
Варо бузургию неъмат зи оли Сомон буд.
Бидод мири Хуросон-ш чил ҳазор дирам,
Дар ӯ фузуни як панҷи мири Мокон буд.
В-аз авлиёш пароканда низ ҳашт ҳазор
Ба ман расид , бад –он вақт ҳол чунон буд!
Чу мир дид сухан, дод доди мардии хеш
Зи авлиёш чунон к-аз амир фармон буд.
Кунун замона дигар гашту манн дигар гаштам,
Асо биёр, ки вақти асову анбон буд.50
Ҳар бод, ки аз сӯи Бухоро ба манн ояд,
З-ӯ бӯйи гулу мушки насими саман ояд.
Бар ҳар зану ҳар мард куҷо барвазад он бод,
Гӯйи магар он бод ҳаме аз Хутан ояд.
Не, не зи Хутан бод чунин хуш навазад ҳеҷ,
К-он бод ҳаме аз бри маъшуқи ман ояд.
Ай турки камарбаста, чунонам зифироқат,
Гӯянд қабои ту маро пироҳан ояд
Ҳар шаб нигаронам ба Яман то ту бароӣ,
Зеро ки Суҳайливу Суҳайл аз Яман ояд.
Кӯшам, ки бипӯшам, саномо, номи ту аз халқ,
То номи ту кам дар даҳани анҷуман ояд.
Ба ҳар кӣ сухан гӯям, агар хоҳаму гар не,
Аввал Суханам номи ту андар даҳан ояд. BOZOR SOBIR Забони точики Харчи у аз моли дуньё дошт, дод
Хитаи Балху Бухоро дошт, дод
Суннати волою девон дошт, дод
Тахти сомон дошт, дод.

Душмани донишгадояш дониши Сино гирифт,
Душмани бесуннаташ девони Мавлоно гирифт,
Душмани санъатфурушаш санъати Бехзод бурд,
Душмани бехонааш дар хонаи у чо гирифт.

Дод у аз даст гурзи Рустаму Сухробро,
Барбарони нотавонеро тавоно кард у.
номи худро хамчу гури Рудаки аз ёд бурд,
Котилони хешро машхури дуньё кард у.

Комати кутохи мангит
Аз манори калъаи ахли Хуросон шуд баланд.
Пастии сахрои Кипчок
Аз баландии Бадахшон шуд баланд.
Халки точик,
Халки ормон
Об дар чашм
Чун ятимон,
Дар лабаш хашм
Чун асирон.

Аз Ватан то бар кафан хар буду нобуде, ки буд
Бар кафанталбу ватанталбандагон бахшиду дод.
Душмани дарвеши худро
Шоху доро карду худ дарвеш шуд.

Лек лафзи модариаш хамчу номи модараш,
Дар дахону дар забонаш монд, монд.
Хар сухан бо шири модар,
Сахт шуд дар устухонаш монд, монд.

Худ ба худ дар гушаи хоки диёр,
Аз чудои, аз гариби
У гиристу гиряхо бар обшорон ёд дод,
Лафзи кухистоние бар боду борон ёд дод.
Рудхоро Рудакидон кард у,
Бодхоро Анварихон кард у.

Рузи ноободиаш точик забон обод кард,
Дар забонаш давлати бедавлати бунёд кард.
Давлате аз харфи вазнин,
Давлате аз шеъри рангин,
Аз чунон шеъре, ки хар як мисрааш,
Чуяе аз хоки сарбозони уст,
Торае нуре аз оташи зардуштони уст.

Гуё чун сайди мачрух
У чарохатхои худро
Гаштаву баргашта лесид,
Бо забони худ даво кард.

Дар сарояш точик аз бахти нагун,
Гарчи бо гарби мусулмон, хамрасо буд.
Хамрасулу хамхудо буд,
Дар забон аммо чудо буд.
Аз сари сад минбар афтоданд нозирхои у,
То наафтанд аз забони хештан.
Дар сари сад дор чон доданд шоирхои у
То наафтад бар замин кадри сухан!

Дар хаду сархадшиносии чахон,
Сархади точик забони точик аст.
То забон дорад ватандор аст у,
То забондо аст бисёр аст у.
Бок не, гар доварй гумкардааст,
Е умеди сарварй гумкардааст.
Захр Бодо шири модар бар касе,
Ки у забони модарй гумкардааст!!!
Нести добро людям!!!!
Тоҷико, ай миллати бонангу ор,
Миллате бо илму бо фарҳанг ёр,
Бо дуо, бо илтиҷо, бо чашми чор
Бозгӯ: Ай Холиқи Парвардигор,
Боз ор, Бозори моро, боз ор.

Он, ки аслат муайян карда ӯ,
Боғи табъатро музайян карда ӯ,
Шеъру назматро мутантан карда ӯ,
Бозгӯ: Ай Холиқи Парвардигор,
Боз ор, Бозори моро, боз ор.

Ҷаҳл бедору адолат хоб рафт,
Рӯшноӣ аз рухи моҳтоб рафт,
Аз Ватан он шоири ноёб рафт,
Бозгӯ: Ай Холиқи Парвардигор,
Боз ор, Бозори моро, боз ор.

Чанд аз зулму асоратҳо гашта хор?
Аз гапи тунду ҳақорат гашта хор?
Ҳар куҷо фарзанди зорат гашта хор?
Бозгӯ: Ай Холиқи Парвардигор,
Боз ор, Бозори моро, боз ор.

Гарчӣ мисли кӯҳи хоро мондаӣ,
Боз бингар, аз Бухоро мондаӣ,
Аз Самарқанди дилоро мондаӣ,
Бозгӯ: Ай Холиқи Парвардигор,
Боз ор, Бозори моро, боз ор.

Ҳиллаву тазвир ҳар ҷо ҷон гирифт…
…Носири Хисрав роҳи Юмангон гирифт,
Лоҳутӣ тарки Ватан - Ирон гирифт…,
Бозгӯ: Ай Холиқи Парвардигор,
Боз ор, Бозори моро, боз ор.

Подшоҳи шоирон охир чӣ шуд?!
Зулмро бингар, адиб Собирро чӣ шуд?!
Халқҳоро нолаи шабгир чӣ шуд…?!
Бозгӯ: Ай Холиқи Парвардигор,
Боз ор, Бозори моро боз ор.

Бар зиёрат то куҷо, эй ҷон равӣ?
Баҳри Мавлоно ба Туркистон равӣ?
Хоки Бедил, то ба Ҳиндустон равӣ?
Бозгӯ: Ай Холиқи Парвардигор,
Боз ор, Бозори моро, боз ор.

Подшоҳо, шоҳи олииқтидор,
Кардаӣ аҳде ба номи Кирдигор,
Бемуҳобо, ӯст моро ифтихор,
Бозгӯ: Ай Холиқи Парвардигор,
Боз ор, Бозори моро, боз ор.

Эй Худоё, зулмро бечора кун,
Зулм ҳар ҷо ҳаст, бандаш пора кун,
Чархиё, ҳар дам Худоро зора кун,
Бозгӯ: Ай Холиқи Парвардигор,
Боз ор, Бозори моро, боз ор.
MIRZO TURSUNZODA
Ч,они ширин ин қадар ч,ангам макун,
Ин қадар беҳуда дилтангам макун.
Гашта-гашта дар сафар боз омадам,
Боз дар наздат ба парвоза омдам,
Ҳар куч,о, ки хоб кардам, хестам,
Ҳар куч,о, ки буд ч,ои зистам,
Ин дили ман манзили ёду ту буд,
Ёди руи ҳуснободи ту буд.
Бе ту нагзашт аз гулуям об ҳам,
Бе ту дар чашмам наёмад хоб ҳам.
Бе ту ҳар як рузи ман як сол шуд,
Бе ту дил гашт кард, чун атфол шуд.
Бе ту дилам гарчй зебо духтарон,
Бе ту бишнидам суруди ошиқон,
Бе ту дар тую тамошоҳо шудам,
Бе ту гоҳо булбули гуё шудам,
Бе ту дар васфи занон гуфтам сухан,
Бе ту дар мач,лис фушурдам дасти зан,
Лек дар пеши назар руи ту буд,
Ч,илваҳои чашму абруи ту буд.
Ч,они ширин,пас дигар ч,ангам макун,
Ин қадар беҳуда дилтангам макун,
Нестам мисли падарҳои дигар
Дар бари фарзандҳо шому саҳар,
Чор гардад чашми онҳо дар раҳам,
Гум занад дилҳои онҳо дам ба дам.
Тифл мондам аз ту модар, руи ту дар ёд нест,
Комати ту, чашми ту, абруи ту дар ёд нест.
Дар суроFат мезанам худро ба хар як кую дар,
Чунки то имруз, модар, куйи ту дар ёд нест. Зан агар оташ намешуд, хом мемондем мо,
Норасида бодае дар чом мемондем мо.
Зан агар бар мо намебахшид умри бардавом,
Бетакаллуф, бе насаб, бе ном мемондем мо….
Оташи зан буд, ки сухтему сохтем мо,
В-арна чун санги сари аҳром мемондем мо. loiq sherali ДУХТАРИ ҲАМСОЯ

Гаҳ-гаҳ зи сари девор
Хандида назар мекард.
Гулхандаи тобонаш
Аз ишқ хабар мекард.

Подоши сабуриҳош
Бурданд ба дуриҳош.
Он духтари ҳамсоя
Баргашта намеоя.

Як милааш аз девор
Ин сӯй ҳамоил буд.
Як милаи ӯ гӯӣ
Дар ошиқӣ моил буд.

Подоши сабуриҳош
Бурданд ба дуриҳош.
Он духтари ҳамсоя
Баргашта намеоя.

Гоҳе зи сари девор
Як себча меафканд.
Гоҳе зи ҳаёти мо
Дуздона гуле меканд.

Подоши сабуриҳош
Бурданд ба дуриҳош.
Он духтари ҳамсоя
Баргашта намеоя.

Дар ҷашни арӯсияш
Сад машъала меафрӯхт
Сад машъала не, эй вой
Ҷону дили ман месӯхт...

Подоши сабуриҳош
Бурданд ба дуриҳош.
Он духтари ҳамсоя
Баргашта намеоя... ХАНДАИ ҶОНОНА

Хандаҳои дилкаши мастонаи ҷононаро
Кӯҳҳо бишнида, хандиданд бо акси садо.

Боз оҳиста вазида бо навозиш сӯи дашт,
Майсаҳои кӯҳро алвонҷ дода мегузашт.

Обҳо ҷорӣ шуда бо як суруди дилписанд,
Ҷониби дашти ҷигарбирён шитобе доштанд.

Баргирифта дасти якдигар ману гулдухтаре,
Духтари хушлаҳҷае, шӯхе, тасаллопарваре,

Сархуш аз дидори ҳам, мо завқи беҳад доштем,
Бар забонҳо нуктае аз бахти сармад доштем...

Кош ин сон доимо хандад ба сӯи ман нигор,
Кош бошад мисли завқи ӯ садои рӯзгор.

Ишқ бошад, меҳр бошад, ҳам амонӣ дар ҷаҳон,
Завқ бошад, ханда бошад, ҳам вафои дӯстон.

Кӯҳҳо, фахред аз ишқи мани дилбохта,
Кӯҳҳо, хандед, акси завқи ҷонон сохта!..

То ки нанмоед акс овози оҳу ноларо,
Оҳи ҷонсӯзи дили дар ишқи ҷонон воларо,

Кӯҳҳо, хандед, оҳанги вафо бинвохта,
Ибрате аз шавқи дилҳои ҷавон пардохта!
1961...... Ҳазорон ҷон ба қурбон дора(д) ошиқ,
Фидокорест, паймон дора(д) ошиқ,
Фарози ҳафтгунбад кай писандад?
Макон дар кӯи ҷонон дора(д) ошиқ.

Ҳамеша ёди ҷонон аст ӯро,
Ҳамин як давру даврон аст ӯро.
Ба навмедӣ нишаста оҳ гуфтан
Беҳ аз тахти Сулаймон аст ӯро.

Нишинад, ёд созад, ёд созад,
Ба ёде хотири худ шод созад.
Ба пиндору хаёлу орзуҳо
Ҳаёти хешро обод созад.

Ба дидан рӯи хандон дора(д) ошиқ,
Ба пинҳон чашми гирён дора(д) ошиқ,
Ба мисли ашки модар софу сӯзон
Ба сина ишқи пинҳон дора(д) ошиқ.

Зи дунё номи нек уммедвор аст,
Зи фардо қисмати нек интизор аст.
Ба чашми ёр санҷад кори худро,
Ба ёди ёр ҳар ҷо раҳсипор аст.

Агар ҷонона аҳволаш наҷӯяд,
Ба ӯ аз меҳр як ҳарфе нагӯяд,
Ба дӯши ӯ бияфтад бори олам,
Надорад чора, танҳо оҳ гӯяд:

Дили ман, эй дили ман, соҳибат ку?
Ҳаводорат куҷо шуд, толибат ку?
Бурун аз базм чун тори гусаста
Хамӯшӣ, гӯй охир, мутрибат ку?

Дили шабзинидадоре дора(д) ошиқ,
Ғуруре, ифтихоре дора(д) ошиқ,
Ҷавонӣ, ошиқӣ, ҳиҷрону дидор...
Ҳаминҳо ёдгорӣ дора(д) ошиқ.
1963.... КАБӮТАРҲО

Даруни номаат ҷуфти кабӯтар,
Даруни номаат расми диле буд,
Даруни номаат барги гули тар,
Фурӯзон чун забони машъале буд.

Кабӯтар номаи секунҷа мебурд,
Ба боли чун бари рӯят сафедаш.
Гули нома баҳори орзу буд,
Дили нома дурахшон мисли оташ.

Ҷавон будӣ, ба ҳукми ғунча будӣ,
Баҳорат буду айёми шукуфтан.
Ту аз ҳад сода будӣ, мекушудӣ
Дилатро пеши кас бемакру бефан.

Даруни дарс аз устод пинҳон,
Ба коғаз расми кафтар мекашидӣ:
Варо бо ранҷҳо чун сурати ҷон,
Аз он будаш накӯтар мекашидӣ.

Суханҳоят чӣ нопайваста буданд –
Гувоҳи ларзаи дил, ларзаи даст.
Нигаҳҳоят дар он хат хаста буданд,
Ки ишқу ошиқӣ дурӯза будаст...

...Дар он курсӣ дигарҳо менишинанд,
Дар он мактаб туро ёдест танҳо.
Фақат дар рӯи коғаз ҷуфт монданд,
Кабӯтарҳо, кабӯтарҳои зебо.

Гули рӯят кунун гулдастаи кист?
Кабӯтарҳо куҷо парвоз карданд?
Дилат дар ёди кӣ, побастаи кист?
Кабӯтарҳо хататро бар кӣ бурданд?

Маро бо ту диле буд рӯи озар,
Раҳе бар ҷониби сарманзиле буд.
Даруни номаат ҷуфти кабӯтар,
Даруни номаат расми диле буд...
23.06.1966 – Новороссийск....КАБӮТАРҲО

Даруни номаат ҷуфти кабӯтар,
Даруни номаат расми диле буд,
Даруни номаат барги гули тар,
Фурӯзон чун забони машъале буд.

Кабӯтар номаи секунҷа мебурд,
Ба боли чун бари рӯят сафедаш.
Гули нома баҳори орзу буд,
Дили нома дурахшон мисли оташ.

Ҷавон будӣ, ба ҳукми ғунча будӣ,
Баҳорат буду айёми шукуфтан.
Ту аз ҳад сода будӣ, мекушудӣ
Дилатро пеши кас бемакру бефан.

Даруни дарс аз устод пинҳон,
Ба коғаз расми кафтар мекашидӣ:
Варо бо ранҷҳо чун сурати ҷон,
Аз он будаш накӯтар мекашидӣ.

Суханҳоят чӣ нопайваста буданд –
Гувоҳи ларзаи дил, ларзаи даст.
Нигаҳҳоят дар он хат хаста буданд,
Ки ишқу ошиқӣ дурӯза будаст...

...Дар он курсӣ дигарҳо менишинанд,
Дар он мактаб туро ёдест танҳо.
Фақат дар рӯи коғаз ҷуфт монданд,
Кабӯтарҳо, кабӯтарҳои зебо.

Гули рӯят кунун гулдастаи кист?
Кабӯтарҳо куҷо парвоз карданд?
Дилат дар ёди кӣ, побастаи кист?
Кабӯтарҳо хататро бар кӣ бурданд?

Маро бо ту диле буд рӯи озар,
Раҳе бар ҷониби сарманзиле буд.
Даруни номаат ҷуфти кабӯтар,
Даруни номаат расми диле буд...
23.06.1966 – Новороссийск